نوشابه انرژی زا (Energy drinks) همانطور که از اسمش پیداست به نوشابه‌ای گفته می‌شود که خاصیت انرژی بخشی دارد. معمولا مردم به ویژه نوجوانان، جوانان و ورزشکاران آن را زمانی که به انرژی بیشتری نیاز دارند، مصرف می‌کنند.

نوشيدنی‌های انرژی زا برای اولين بار در دهه 1960 در اروپا و آسيا عرضه شد. حمایت مالی از مسابقات ورزشی به محبوبیت و شهرت نوشابه های انرژی‌زا افزوده است.

نوشیدنی انرژی زا نوعی نوشیدنی حاوی ترکیبات محرک مانند کافئین است که ممکن است گازدار هم باشند.

این نوشیدنی معمولا حاوی شکر ، سایر شیرین کننده ها ، عصاره های گیاهی ، تورین و اسیدهای آمینه می باشند. آنها زیرمجموعه گروه بزرگتری از محصولات انرژی زا هستند که متمایز از نوشیدنی های ورزشی است که برای بهبود عملکرد ورزشکاران تبلیغ می شوند.

نوشابه انرژی زا استرانگ بر ، نوشابه انرژی زا مانستر و نوشیدنی انرژی زا هایپ ،  نوشابه انرژی زا تی ان تی و نوشابه انرژی زا بیگ جوی برخی از انواع رایج این نوشیدنی ها در ایران هستند.

انواع نوشابه انرژی زا

هر کدام از شرکت‌های نوشابه‌سازی معمولا در کنار محصولات خود، نوشابه انرژی‌‌زا هم تولید می‌کنند.

نوشيدنی‌های انرژی‌زا را می‌توان به دو نوع كالری‌زا و كم‌كالری بر حسب استفاده از شكر يا عدم استفاده از آن در فرمولاسيون نوشابه تقسیم کرد.

ترکبیات نوشابه انرژی زا

1-کافئین: کافئین جزو جدانشدنی نوشیدنی‌های انرژی‌زا است. البته معمولا میزان کافئین روی برچسب محصول درج می‌شود تا آن دسته از نوشابه‌هایی که از کافئین بالایی برخوردار هستند با احتیاط بیشتری مصرف شوند.

2-شكر و شيرين‌كننده‌های طبیعی: به‌طور معمول از گلوكز و ساكاروز براي شيرين كردن و تامين انرژی در نوشيدنی‌های انرژی‌زا استفاده می‌شود. البته در نوشابه‌های انرژی‌زای کم‌کالری به جای شكر، از شیرین کننده‌های طبیعی مانند استویا استفاده می‌کنند.

3-عصاره‌ی گیاهان علفی: گوارانا، جينسنگ و يرباماته از گونه‌های گیاهان علفی هستند که در نوشابه‌های انرژی‌زا به کار برده می‌شوند. این گیاهان به دلیل داشتن کافئین، اسید آمینه و اثر درمانی و پزشکی به خواص نوشابه‌های انرژی‌زا افزودند.

4-ويتامين‌های گروه ب: ويتامين‌هاي ب۱، ب۲، ب۳، ب۶ و ب۱۲ در فرمول نوشيدني‌هاي انرژي‌زا مورد استفاده قرار می‌گيرند. اين ويتامين‌ها محلول در آب هستند و مقدار اضافی آنها از بدن دفع می‌شود.

5-اسيدهای آمينه: تائورین و ال‌کارنتین هم جزو ترکیبات نوشابه انرژی‌زا هستند که هر کدام مزایای خود را دارند.

6-نگهدارنده‌ها و اسيدهای آلی: نگهدارنده‌های که در نوشابه‌های انرژی‌زا استفاده می‌شود شامل بنزوئیک اسید و اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک است.

7-سایر ترکیبات: گلوكونودلتالاكتون و سينفرين نیز از دیگر ترکیبات نوشابه‌های انرژی‌زا هستند.

در واقع این ترکیبات باید باعث بالا رفتن عملكرد فيزيولوژيكی و مغزی شوند. تقویت حافظه و تمرکز و جلوگیری از خستگی و افزایش بهره‌وری را می‌توان از اثرات مصرف نوشابه های انرژی‌زا به شمار آورد. معمولا محققان تقویت عملکرد مغز را ناشی از وجود کافئین و قند در این نوشابه‌ها می‎دانند.

فواید نوشابه‌های انرژی زا

در مورد فواید نوشابه انرژی‌زا و اثرات جانبی آن اختلاف نظرهایی وجود دارد، ولی با توجه به اجزای این نوشیدنی در اینجا به بخشی از خواص نوشابه انرژی‌زا می‌پردازیم:

وجود کافئین در نوشابه انرژی‌زا باعث افزایش توانایی فیزیکی و ایجاد حالت هوشیاری می‌شود.

عصاره‌های گياهان علفی به‌دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی که دارند، اثرات مفيدی بـر سـلامتی انسـان دارند.

انواع ویتامین‌های ب در نوشابه انرژی‌زا از دیگر فواید این نوشیدنی است. اسيدهای آمينـه موجود در نوشابه انرژی‌زا نقش آنتی ‌اكسيدانی دارند، در حفاظت سيستم ايمنـی مؤثر هستند و سوخت‎وساز بدن را افزایش می‎دهند.