ماجرای خلق کبریت‌های توکلی با عهدنامه تاریخی ترکمانچای پیوندخورده‌ است. هرچند از معاهده‌ای به‌عنوان یک شکست بزرگ تاریخی یاد می‌کنیم؛ اما همزمان با همان‌روزها بنیانگذار کبریت‌توکلی یا حاجی‌آقا‌ کبریت‌سازی توکلی که تاجر قند و شکر و کبریت بود، ایروان را ترک کرد و به تبریز آمد. او در سال ۱۲۹۷ کارخانه کبریت توکلی را پایه‌گذاری کرد. در روزگاری که زنان و مردان و کودکان ایرانی مجبور به ترک منطقه قفقاز شده و در محلات آواره بودند و در حاشیه شهرهای شمال غربی کشور روزهای سختی می‌گذراندند، حاجی‌آقا‌توکلی با تأسیس کارخانه کبریت‌سازی‌اش، سرنوشت بسیاری از آنها را عوض‌کرد. او تعداد زیادی از آوارگان بازگشته به وطن را برای کار به کارخانه‌اش برد و کبریت‌سازی توکلی از همان سال‌های نخست با بیش از ۹۰۰ کارگر کارش را آغازنمود. چوب کبریت‌های توکلی از درخت صنوبر تبریزی ساخته‌می‌شدند و آنچه به اصطلاح «گوگرد کبریت» می‌شناسیم، از ترکیب ۱۲ ماده شیمیایی به‌دست‌می‌آید و در آن‌زمان بسیاری از این ترکیب‌ها توسط تعداد کمی از مهندسان فنی و با کمک کار یدی کارگران ساخته می‌شد.